Voorbij de Watertoren (19) - Groningers bestaan niet

Ik heb een oom die opgroeide in Tuindorp, Winschoten, een no go area in een stad die Sodom heet. Hij verhuisde naar Limburg, het land van zijn vrouw en spreekt al zo lang ik hem ken met een zachte G.

Een andere oom, grootgebracht in Mussel, een dorp in het Oost-Groningse waar heel lang niemand de Nederlandse taal machtig was, liet het land van zijn vaders achter zich en verhuisde naar Winterswijk. Hij praat al sinds mensenheugenis met een Achterhoeks accent.

Emigreer met het gezin naar Frankrijk en je dochter van acht kletst er binnen drie maanden op los met de oude buurvrouw en je dochter van twaalf wil aan de pil.

Daar ga je met je Groningse identiteit.

De Groninger bestaat niet. Evenmin als de Drent en de Fries. Op de simpele reden dat als dat zo was, er mensen zouden bestaan met Gronings, Drents, of Fries dna en dat is niet zo, hoewel er types zijn bij wie je het vermoedt.

De mens is een universeel wezen, niet speciaal ontworpen om plat-Gronings of Swahili te spreken, of om bruine bonen, zeehond of kikkerbilletjes een delicatesse te vinden. Dat is allemaal te leren, voor wie er open voor staat.

Dat je je in Groningen gedraagt als een Groninger, in Friesland als een Fries en in Drenthe als een Drent komt omdat je niet elke dag een pak klappen wilt. Het is buitengewoon onverstandig om in Muntendam Hooghaarlemmerdijks te spreken, wil je geen onthoofde kip op je oprit vinden.

De mens kiest in de regel voor een rustig bestaan en daar hoort niet bij het dorp uitgejaagd te worden door een meute Groningers die je bekogelen met keutels, hooivorken en alles wat voorhanden is omdat jij en je gezin zich weigeren aan te passen.

Regionale identiteit is een overlevingsmechanisme.

Het idee dat een zeventienjarige jongen uit Surhuisterveen anders is dan een leeftijdsgenoot uit Nieuw-Beerta is achterhaald. Ook mensen uit Meeden pakken het vliegtuig naar India, huren een huisje in Denemarken, of staan op de camping in de Dordogne.

We trekken de wereld over, die niet voor niets global village heet en we nemen gebruiken en gewoonten mee, met als gevolg dat de Nederlandse bierbrouwers het moeilijk hebben omdat we meer wijn zijn gaan drinken.

In de stad Groningen zijn er mannen die elkaar bij het begroeten kussen. Ook ik doe dat, met vrienden uit Winschoten en dat is bepaald geen Noord-Nederlands gebruik. Integendeel zou ik bijna willen zeggen.

Alle clichés over afkomst en identiteit staan al lang op de helling, voor zover ze ooit klopten.

Van Groningers wordt gezegd dat het nuchtere en zwijgzame types zijn. Maar in het voormalige land van suikerbiet en strokarton, nu koolzaad en aardgas, staat het Groninger Museum, waar Bono Vox, Michael Gorbatsjov en Joan Collins tentoonstellingen openden. Noorderslag is in januari drie dagen lang het feestje voor de vaderlandse en Europese popscene, Noorderlicht behoort tot de vijf toonaangevende fotomanifestaties ter wereld en Noorderzon trekt jaarlijks meer dan honderdduizend bezoekers naar het Noorderplantsoen waar performancekunstenaars een kruising tussen een fiets en een pinguïn in een boom hangen en dat een installatie noemen.

Friezen zijn stoer, ondoorgrondelijk en ontoegankelijk. Mooi niet. Doutzen Kroes en Museum Belvédère zijn architectonische schoonheden, de Elfstedentocht brengt half Nederland op de been en de andere helft wordt in juni naar Terschelling gelokt om tijdens Oerol naar jongedames te kijken die kadavers in een draaimolen hangen.

Ook Drenthe, het vermeende land van turf, jenever en achterdocht, is allang geen leeg gebied meer waar de nazaten van Ellert en Brammert in plaggenhutten wonen. De Drenten luisteren naar geluiden uit de ruimte, De TT in Assen is het grootste eendaagse evenement van ons land, de hunebedden zijn van even grote cultuurhistorische waarde als de piramides van Cheops, evenals Ellen ten Damme en Daphne Bunskoek.

Geboren worden is toeval en geboren worden als Groninger overkomt je. Er is niemand die dat zelf regisseert en dus moet je er maar het beste van maken en dus hang je een beetje de Groninger uit. Ik ga niet gebukt onder het feit dat ik Oost-Groninger ben, maar laten we wel wezen: had ik de plek waar mijn wieg stond zelf mogen bepalen dan was het de Bahama’s, Santa Barbara of de Provence geworden.

Waar we wat van in de war raken en dat we verwarren met regionale identiteit zijn enkele karaktereigenschappen die we niet delen met de rest van Nederland en de wereld en die hebben eigenlijk alleen te maken met de grond waarop we wonen en het weer.

Die grond is donker en zwaar, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het gebied rond de Middellandse zee, waar de aarde lichter is, soms zelfs rood. Daar krijg je andere types mensen van.

Daarbij moet de invloed van het klimaat niet onderschat worden. De noorderling woont in een koude streek en wat doe je in een koude streek? Je blijft lekker binnen, met als gevolg dat je weinig mensen ziet en dus is communicatie niet ons ding.

In warme streken zet de bevolking tafeltjes op straat, is er veel contact en dus meer trammelant. Daarbij is het bijna onvermijdelijk dat je, met de hele dag de brandende zon boven je, een heethoofd wordt. Kijk maar naar waar de meeste oorlogen en gewapende conflicten zijn, doorgaans in woestijngebieden en rond de evenaar, dat deel van de aarde dat het dichtst bij de zon ligt.

Dat geconstateerd hebben kunnen we de discussie over het samenvoegen van Groningen, Drenthe en Friesland tot een megaprovincie afsluiten, want de mens en het land blijven hetzelfde. Erg veel zal er niet veranderen.

Alleen de naam. Want het is niet meer dan een naam. Al noemt iemand het dorp waar ik woon ineens Amsterdam, mijn uitzicht zal hetzelfde blijven. Het bos blijft het bos, de vogels gaan niet ineens met een Mokums accent tsjilpen en als ik de straat uitloop kan ik nog steeds bij de brug gaan zitten vissen.

De vorming van een megaprovincie zal me daarom worst wezen, al vind ik wel dat we het moeten doen, want dat scheelt namelijk bestuurders.

 

(uitgesproken op 24 mei 2014, tijdens de Nacht van Kunst en Wetenschap, op het onderdeel Slag om het Noorden)