SMK - Nederland badeendjeland

Omdat de grutto, onze nationale vogel, op uitsterven staat en we wel wat klaar zijn met tulpen, molens en klompen, is de tijd rijp voor een nieuw symbool voor het Koninkrijk Nederland: het badeendje.

Dat inzicht dank ik aan een LinkedIn-contact.

Zij, laten we haar Eva noemen, plaatste een berichtje over een programma over Nederland en het bloemencorso in het bijzonder en daarin kwam het badeendje voorbij. Op een praalwagen. Samen met een DAF en andere Hollandse producten.

Eva had er nooit bij stilgestaan dat het badeendje een typisch Nederlands exportproduct was. Ze was er blij om. Wij staan doorgaans op de foto bij molens, klompen en tulpen, maar dan zien wij er volgens Eva niet altijd slim uit. Terwijl het badeendje daarentegen een hartstikke slim product is.

Dat heeft Eva goed gezien.

Genderneutraal

Het wezen van het badeendje verbeeldt onze poldermentaliteit. De derde weg tussen links en rechts, verzuiling en versplintering, milieu en economie, verzet en gedogen, humor en ernst. Het badeendje is genderneutraal, politiek neutraal en godsdienstneutraal. Geel is het nieuwe rood-wit-blauw. Vlag op het schip dat van de oude naar de nieuwe tijd vaart.

Want meer dan vlag is het badeendje een gids. Een hybride verschijning dat vooral niet is wat het lijkt.

Op het eerste gezicht een alleraardigst speelgoedje voor in de badkuip dat een piepje geeft als er in geknepen wordt. Eerst waren ze van rubber, nu van vinyl. Ernie van Sesamstraat heeft er een.

Maar het badeendje is ook: spiegel van yin en yang. In een wereld waarin een omkering van feiten de nieuwe waarheid vormt, staat het plastic ding voor duurzaam en klimaat- en energieneutraal.

Dat blijkt onder meer uit een verhaal op Wikipedia. 

Stille Oceaan

Een zeecontainer met 29.000 badeendjes sloeg in 1992 overboord, op de Stille Oceaan. Ze werden teruggevonden in de Beringstraat en vroren daar vast in het Noordpoolijs. In 2000 werden exemplaren gezien voor IJsland, een jaar later op de plek waar de Titanic zonk, in 2003 spoelden ze aan op de hele Amerikaanse oostkust. De laatsten belandden in 2007 in Cornwall. Het plastic, anomalie in een organische wereld gaf, juist door het onvermogen te vergaan, waardevolle informatie over golfstromen.

Kunstenaar

De Nederlandse kunstenaar Florentijn Hofman maakte reeds naam met het badeendje. Hij exposeert sinds 2007 enorme exemplaren in de havens van de wereld. Maar de wereld ligt op de loer.

De Braziliaanse oppositie gebruikte in 2016 een exemplaar dat enorm op die van hem leek bij een actie tegen president Dilma Rousseff.

Russische jongeren gingen 26 maart dit jaar de straat op om te protesteren tegen de corrupte elite. Ze droegen gympen en waren gewapend met badeendjes.

Zelfs Donald Trump zit op het vinkentouw. Neem een foto en profile van de Amerikaanse president en kijk naar zijn kapsel: model badeend.

Als dat nog niet gebeurd is, doet Nederland er goed aan het gele stuk speelgoed zo snel mogelijk vast te leggen als nationaal symbool.

Het Badeendje Akkoord

Ook omdat commissies van VVD, CDA, D66 en GroenLinks deze week met een voorstel kwamen om economie en samenleving duurzaam en klimaatneutraal te maken. Informateur Edith Schippers krijgt van PvdA en ChristenUnie eveneens oproepen eens serieus werk te maken van het klimaatbeleid. Met een beetje geluk kan het coalitieakkoord de geschiedenis in als Het Badeendje Akkoord.

Nederland is er aan toe. In Kampen stond deze week een ‘patatje gezond’ op het menu en ook Máxima is om. Onze koningin, dochter van een Argentijnse politicus die alles dat eindigde op ‘iste’ uit een helikopter gooide, noemde zichzelf ‘feministe’. Daarmee liet ze zien: ik denk als een badeendje.

De column werd uitgesproken op zaterdag 29 april tijdens Spijkers met Koppen, café Florin, Utrecht.

SMK - O, ironie

De Drentse boerenrockband Mooi Wark lag onder vuur vanwege de titel van de jubileumtoer die vandaag van start gaat: ‘Niet veur mietjes’. Wie de band een beetje kent snapt de grap.

De term ‘mietjes’ leidde echter tot ergernis bij homoseksuelen, aldus een Drents statenlid. Hij vroeg de band iets aan de titel te doen. Dat deed de band niet. In de krant legde de manager uit dat Mooi Wark geen kwaad in de zin had met ‘mietje’. Ze gebruikten het in de betekenis van ‘slappeling’.

Gaarkeuken

Schrijver Christiaan Weijts schreef november vorig jaar in de NRC een stuk over dat ‘ironie steeds minder wordt herkend’. Een citaat daaruit: ‘In de gaarkeukens van opiniërend Nederland wemelt het van onbegrepen ironie.’

Hij nam als voorbeeld een ingezonden brief in het Dagblad van het Noorden. Dat ging over de ontgroeningen van studentenverenigingen in het algemeen en die van het Groningse Vindicat in het bijzonder.

De opsteller meende dat de zware mishandelingen en vernederingen een functie hadden. Het hielp de karakters te vormen van de toekomstige CEO’s, ministers en staatssecretarissen. Goed punt, want met wat we onze bestuurders en topmannen ook voor de rechter slepen, ze geven geen kik. De brief besloot met ‘Af en toe een dode of gewonde is jammer, maar maakt ook duidelijk dat het menens is.’

Woedende reacties

Het leidde tot woedende reacties. Weijts concludeerde dat weinigen op het idee kwamen dat die zin wellicht ironisch bedoeld was. Nu ken ik toevallig de briefschrijver en ik twijfel aan het ironisch gehalte, maar Weijts had een punt.

Ironie is, zoals Wikipedia leert, een stijlfiguur waarbij wat gezegd of getoond wordt afwijkt van wat bedoeld wordt. En, dat is mijn toevoeging, met een vette knipoog.

Knipoog

Edoch: de knipoog is uit de wereld. Werd in vroeger dagen de soep nooit zo heet gegeten als hij werd opgediend, vandaag de dag krijg je de hete soep meteen terug in je gezicht gesmeten en de aardappelen, spruitjes en gehaktballen er direct achteraan.

Zoals minister Dijsselbloem ondervond. Want zelfs wij Groningers weten dat inwoners van Zuid-Europese landen hun geld niet net als wij uitgeven aan drank en vrouwen.

Paashaas

Zoals de Hema ondervond bij de nieuwe paasreclame. Het bedrijf introduceerde de ‘wereldberoemde’ familie Paashaas, met stuiterbal Richie, nette zusje Inez, elegante en lieve moeder Juliëtte en vader Charles, de baas in huis.

Op social media was het meteen weer bal. Wie zegt dat de paashaas hetero is, luidde de vraag. Dat Juliëtte werd neergezet als ‘haas waar alle mannetjes gek op zijn’ was zelfs ronduit seksistisch.

Toegegeven, de Hema kan als het CDA onder de winkelketens worden gezien en bij een bedrijf met een rookworst als symbool is de gedachte aan seks nooit ver weg. Maar vorig jaar werden de lesbo’s en homo’s door de Hema bediend en dit jaar opnieuw kindjes met Down, dus waarom meteen weer met gestrekt been erin?

Ik ga met Weijts mee als hij zegt dat we alleen nog durven lachen bij iemand met het stempel ‘cabaretier’ op zijn voorhoofd.

Drank en vrouwen

Ironie maakt het leven draaglijk. Het is in ieder geval wat ons Groningers, naast drank en vrouwen, op de been houdt. Zonder een knipoog op zijn tijd is het lastig overleven in het huidige land van koolzaad en aardgas, vroeger suikerbiet en strokarton. Als wij op de televisie komen worden wij ondertiteld en als je alles wat over onze hoofden wordt uitgestort letterlijk zou nemen, kun je beter meteen uit het raam springen.

Johan Cruijff

En, over ironie gesproken:

Johan Cruijff, die gisteren precies een jaar geleden overleed, is de beste voetballer die ons land ooit kende, de beste trainer en hij was een bijzonder mens. Cruijff legde overal in het land speelveldjes voor kinderen neer. Het minste wat we terug kunnen doen, een stadion zijn naam geven, doen we niet. Omdat met de naam van een stadion ook veel geld is te verdienen.

Ik had graag willen afronden met de conclusie dat Amsterdammers daarom mietjes zijn, maar dat kan niet. Want FC Groningen voetbalt in het Noordlease-stadion.

Deze column is uitgesproken op zaterdag 25 maart, tijdens een aflevering van Spijkers met Koppen van BNN-Vara.